Η πρωτοβουλία μας με την 2η ανοικτή επιστολή για ένα νέο Σύνταγμα, (#Σύνταγμα πολιτών ) την οποία εξέδωσε μαζί με άλλες οργανώσεις πολιτών, είχε προειδοποιήσει από τον Δεκέμβριο 2016 μεταξύ άλλων ότι « η διενέργεια δημόσιου διαλόγου για το Σύνταγμα θα είναι προσχηματική εάν δεν πληροί τις στοιχειώδεις αρχές της ελεύθερης συμμετοχής των ενημερωμένων πολιτών, της ισηγορίας, του μη περιορισμού των συνταγματικών θεμάτων προς συζήτηση, της δημόσιας πρόσβασης στα δεδομένα, της διαφάνειας, της αντικειμενικής καταγραφής των απόψεων από ανεξάρτητη αρχή και της λογοδοσίας.»
Ήδη ο διάλογος μέσα από την ιστοσελίδα της Επιτροπής διαλόγου για το Σύνταγμα (http://www.syntagma-dialogos.gov.gr ), που ξεκίνησε πρόσφατα :
Α. Διενεργείται χωρίς καμία προηγούμενη ενημέρωση των πολιτών εντός ασφυκτικής προθεσμίας που λήγει την 1η Απριλίου 2017 με αποτέλεσμα οι πολίτες να μην γνωρίζουν καν ότι καλούνται να καταθέσουν τις προτάσεις τους για την αναθεώρηση του Συντάγματος.
Β. Ακόμη και εάν θεωρηθεί υπό τις παραπάνω συνθήκες μη ενημέρωσης ότι πληρούται το κριτήριο της ελεύθερης συμμετοχής, είναι προβληματική η ύπαρξη του κριτηρίου της ισηγορίας, όχι μόνο διότι στην ιστοσελίδα υπάρχει μέχρι στιγμής επιλεκτική ανάρτηση συνταγματικών προτάσεων, άρθρων και βιβλίων, αλλά και διότι στα σχετικά ερωτηματολόγια υπάρχει κλειστός αριθμός απαντήσεων χωρίς δυνατότητα να προσθέσει ο πολίτης άλλη πρόταση εάν δεν τον εκφράζουν οι προβλεπόμενες παρά μόνο ως σχόλιο στο τέλος κάθε ενότητας.
Γ. Ερωτηματικά γεννά επίσης και η απουσία από τα ερωτηματολόγια σοβαρών ζητημάτων που απασχολούν τους πολίτες, όπως τα προνόμια των βουλευτών, ο έλεγχος των ΠΟΘΕΝ ΕΣΧΕΣ, η δημοκρατική λειτουργία των κομμάτων, ο έλεγχος των οικονομικών τους αλλά και το ίδιο το πολίτευμα της προεδρευομένης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Ακόμη περισσότερο εντυπωσιάζει το γεγονός ότι, ενώ εξαγγέλλεται η ανάγκη συμμετοχής των πολιτών στην αλλαγή του Συντάγματος, δεν περιλαμβάνεται στις ενότητες του διαλόγου η αλλαγή του άρ. 110 που αποκλείει τους πολίτες από την αναθεώρηση του Συντάγματος και ορίζει ότι η αναθεώρηση είναι προνόμιο της Βουλής.
Η Πρωτοβουλία θεωρεί ότι μόνον οι πολίτες μπορούν να εγγυηθούν την αναμόρφωση του πολιτικού συστήματος και γι’ αυτό επιμένει να τους καλεί να συμμετάσχουν μαζικά στον δημόσιο διάλογο. Προειδοποιεί ωστόσο, ότι δεν θα διστάσει να καταγγείλει κάθε απόπειρα να χρησιμοποιηθεί προς ίδιον πολιτικό όφελος η συμμετοχή ή η απουσία των πολιτών.
Μιχάλης Τζιώτης
Καλές οι ενστάσεις της Πρωτοβουλίας και εύστοχες. Ψάχνοντας στις σελίδες των προτάσεων, παντού και πάντα υπάρχει και η, φανερή ή κρυφή, αρχαιολατρεία των Νεοελλήνων. Αφού δεν πρόκειται να εισακουστούμε, έτσι κι αλλιώς, προτείνω να τολμήσουμε την διατύπωση και “ακραίων” λύσεων. Όπως, για παράδειγμα, η αληθινή Δημοκρατία των Αρχαίων, με ορισμό των Αρχόντων με Κλήρωση.
Ο παγκόσμια σεβαστός Πολιτισμός των Αρχαίων, δεν δημιουργήθηκε ως θαύμα, δημιουργήθηκε επειδή είχαν πραγματική Δημοκρατία, με Κλήρωση στα κρατικά αξιώματα. Η Αθηνά Παλλάδα σημαίνει η Αθηνά η Κληρώτρια, παλλάδα από το πάλλω την κληρωτίδα για να πεταχτεί εξω ο πάλος, ο κλήρος. Ένα χρόνο μόνο ο καθένας (και στη σημερινή Ελλάδα, η καθεμία), και μία φορά μόνο στη ζωή του/της. Έκλεισες τα τριάντα; Μπαίνεις στην κληρωτίδα! Και μετά τον χρόνο της θητείας σου, ασκείται αυστηρός έλεγχος για το αν βγαίνεις πτωχότερος από αυτή την περίοδο ή πλουσιότερος. Στη δεύτερη περίπτωση η περιουσία δημεύεται και εσύ αντιμετωπίζεις τεράστιες ποινικές ευθύνες. Κάθε εκλογική διαδικασία είναι ίδιον Ολιγαρχικού πολιτεύματος, οι Ολιγάρχες κανονίζουν να γίνουν γνωστά τα παιδιά τους ή όποιος τους συμφέρει, και να εκλεγούν. Μόνο η Κλήρωση είναι ίδιον του Δημοκρατικού Πολιτεύματος. Στην Αθηναίων Πολιτεία ο Αριστοτέλης το αναφέρει σαφώς: «Δημοκρατικόν το Κληρωτόν είναι τας Αρχάς». Στους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες, μόνο πολίτες δημοκρατικών πόλεων είχαν πρόσβαση, πόλεων που οι αρχές τους αναδεικνύονταν με κλήρωση! Ούτε Κύπριοι, ούτε Ηπειρώτες, που είχαν Βασιλεία!
Πώς τα κατάφεραν, επί τόσους αιώνες, να μας κοροϊδεύουν πως η Δημοκρατία εκλέγει τους Άρχοντες; Ποια συνομωσία παγκόσμια δεν αφήνει τους λαούς να πάρουν την κουτάλα από τους γόνους των Ολιγαρχών; Εντάξει, δεν πρόκειται ποτέ να συμφωνήσουν ΕΙΡΗΝΙΚΑ να μας τη δώσουν. Αλλά, ούτε να μιλάμε γι’ αυτό; Ούτε να το συζητάμε; Δεν υπάρχουν πολλά είδη Δημοκρατίας, ακόμα και η Άμεση Δημοκρατία είναι μασκάρεμα ολιγαρχικό. Μία είναι η Δημοκρατία, όταν η δύναμη ανήκει στον Δήμο (τον οργανωμένο λαό)!
Για να κατανοήσουμε το μέγεθος του ελέγχου των ολιγαρχικών συμφερόντων στην κοινωνία μας ας αναφέρω ένα απλό παράδειγμα: Πόσες φορές «κληρωθήκατε» να γίνετε, έστω, Ένορκος σε κάποια δίκη; Εξαιρούνται τα υψηλόβαθμα στελέχη Τραπεζών, Υπουργείων, ή άλλων Οργανισμών. Να το μαντέψω; ΚΑΜΙΑ! Έχω φτάσει τα 72 και δεν έχω περάσει ούτε από έξω! Ένας συγγενής, διευθυντής τράπεζας, καμιά δεκαριά!
ΣΧΟΛΙΑ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΩΝ.
ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ
Κατ΄ αρχήν θέλω να συγχαρώ την Κίνηση Πολιτών για το έργο της, που αποτελεί πραγματική καινοτομία. Ιδιαίτερη έμφαση δίνω στο πρώτο άρθρο της πρότασης: «Το πολίτευμα της Ελλάδας είναι Δημοκρατία».
Προσωπικά έχω κάνει κάποιες ανεξάρτητες σκέψεις που τις έχω διατυπώσει με τη μορφή ενός Προ-προ-σχεδίου Συντάγματος που προτείνω να αναρτηθεί για κρίση από τους πολίτες. Οι κύριες διαφορές του δικού μου προ-προ-σχεδίου από αυτό της «πρότασης των πολιτών» είναι:
1. Διατυπώνω το πρώτο άρθρο του Συντάγματος με τις ίδιες ακριβώς λέξεις.
2. Η κύρια διαφορά της δικής μου πρότασης από την πρόταση της Κίνησης Πολιτών έγκειται στο ότι εγώ προτείνω τα μέλη της βουλής να κληρώνονται από το σύνολο του πληθυσμού και όχι να εκλέγονται. Οι λόγοι που προτιμώ την κλήρωση αντί της εκλογής, συνοψίζονται παρακάτω:
3.1. Ο Αριστοτέλης δίνει τον σαφή ορισμό για τη δημοκρατία: «ΛΕΓΩ Δ’ ΟΙΟΝ ΔΟΚΕΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΝ ΜΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΛΗΡΩΤΑΣ ΕΙΝΑΙ ΤΑΣ ΑΡΧΑΣ, ΤΟ Δ’ ΑΙΡΕΤΑΣ ΟΛΙΓΑΡΧΙΚΟΝ».
3.2. Το πολίτευμα με εκλογή επομένως δεν είναι δημοκρατία, αλλά ολιγαρχία αντιστοιχώντας περισσότερο στη Ρωμαϊκή Res Publica, παρά στην Αρχαιοελληνική παράδοση. Το ονομάσαμε Δημοκρατία προκαλώντας σύγχυση, που δεν υπάρχει στις ευρωπαϊκού τύπου ρεπούμπλικες (π.χ. République française, Σοβιετική Республик, Bundesrepublik Deutschland). Αν τελικά επιλεγεί η εκλογή αντί της κλήρωσης, το πρώτο άρθρο πρέπει να διατυπωθεί ως εξής: «Το πολίτευμα της Ελλάδας είναι ρεπούμπλικα». Με τη σύγχυση που δημιουργήσαμε, η αποτυχία του συστήματος θα αποδοθεί στο πολίτευμα της δημοκρατίας (με ανοικτή τη λύση π.χ. της δικτατορίας ή της βασιλείας κλπ) και όχι σε αποτυχία της ολιγαρχίας (res publica) όπως θα είναι πραγματικά.
3.3.Η κλήρωση εκμηδενίζει την πιθανότητα πελατειακής σχέσης μεταξύ βουλευτών και πολιτών, που είναι αναγκαίο επακόλουθο της ρεπούμπλικας σε όλο τον κόσμο και όχι μόνο σε μας.
3.4.Η κλήρωση αποκλείει την αποχή, με αυτόματη ποινή. Ο πολίτης που κληρώνεται, αλλά, χωρίς επαρκή λόγο, δεν δέχεται να αναλάβει την αντίστοιχη ευθύνη, παύει να είναι πολίτης.
3.5. Αντίθετα από την εκλογή που επιτρέπει την εκλογή «αρίστων» ως βουλευτών, η κλήρωση δεν την εξασφαλίζει. Όμως η κλήρωση μπορεί να αποκλείσει εκ των υστέρων κληρωμένους τους «χειρίστους», όπως π.χ. για λόγους ποινικούς, αστικούς, ψυχιατρικούς κλπ. Τέτοιος αποκλεισμός δεν μπορεί να γίνει με την εκλογή, διότι στη δημοκρατία η λαϊκή βούληση είναι κυρίαρχη και αμετάκλητη. Στην πράξη με την εκλογή έχουν γίνει βουλευτές «χείριστοι» εδώ και διεθνώς (χαρακτηριστικό ιστορικό παράδειγμα η Τσιντσολίνα).
3.6. Η κλήρωση, αντίθετα από την εκλογή, είναι ανέξοδη. Αυτό επιτρέπει συχνή ανανέωση της βουλής (π.χ. του ενός τρίτου των βουλευτών ανά έτος) που αναμένεται να δρα αποτρεπτικά στις ανεξέλεγκτες πολιτικές κρίσεις.
3.7. Η κλήρωση εγκαθιστά αυτόματα την ισοπολιτεία. Η βουλή δεν αποτελείται από νομικούς, γιατρούς, μηχανικούς, ούτε από άνδρες στη συντριπτική πλειοψηφία της, αλλά έχει δημογραφική σύνθεση στατιστικά όμοια με των πολιτών. Επομένως εκφράζει πιο γνήσια από κάθε άλλο τρόπο τη βούληση των πολιτών. Η μη ικανοποιητική εκπροσώπηση των πολιτών στη βουλή της αφαιρεί κύρος και στους μη ικανοποιημένους δεν μένει παρά να εκφράσουν τη βούλησή τους στους δρόμους με όλες τις συνέπειες.
3.8. Η βουλή με εκλογή εκφράζει, ακόμη και με την απλή αναλογική, τη βούληση των κομμάτων, ενώ με κλήρωση εκφράζει τη βούληση των πολιτών. Ο βουλευτής που δεν ψηφίζει όπως του υπαγορεύει το κόμμα του κινδυνεύει να βρεθεί εκτός κόμματος και κανένας νόμος δεν μπορεί να αφαιρέσει αυτό το δικαίωμα από το κόμμα, με αποτέλεσμα να μην ξαναείναι αυτός υποψήφιος.
3.9. Μια βουλή με κληρωμένους βουλευτές ενδέχεται να είναι επιρρεπής σε δημαγωγικούς λαϊκισμούς. Το ίδιο όμως ισχύει και για τους εκλεγμένους βουλευτές που, επιπλέον, είναι προκατειλημμένοι από τις εντολές των κομμάτων τους, ενώ οι κληρωμένοι ψηφίζουν κατά συνείδηση.
3.10. Το επιχείρημα ότι μέσα στους κληρωμένους βουλευτές θα υπάρχουν οπωσδήποτε και ανεπαρκώς μορφωμένα άτομα (προφανώς στην ίδια αναλογία όπως στην κοινωνία) και αυτό θα αποβαίνει σε βάρος των αποφάσεών της δεν φαίνεται να είναι εμπειρικά πειστικό. Η θέση των πολλών ανωνύμων είναι συχνά ορθότερη από τον ολίγων «εκλεκτών», όπως διαπιστώνει ο μέγιστος από τους ιστορικούς της νεότερης Ελλάδας, Κ. Παπαρηγόπουλος: «…τὸ ἂδηλον εἶναι πολλάκις μυστηριῶδὲς τι προαίσθημα τῶν πολλῶν μᾶλλον ἢ ἐπιστημονική διάγνωσις τῶν ολίγων. Ὃθεν ὃλως ἂπορον δὲν εἶναι ὃτι τὸ πάλαι ὁ λαὸς ἀνεδείχθη σοφώτερος τῶν διδασκάλων αὐτοῦ».
3.11. Για να μειωθούν οι βλαπτικές συνέπειες μιας λαϊκίστικης ψήφου, προτείνεται να υπάρχει μια παράλληλη Γερουσία για νόμους με μακροπρόθεσμες συνέπειες (π.χ. δικαιώματα μειονοτήτων, διάθεση της γης, θρησκεία, εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας σε διεθνείς οργανισμούς). Για να διαθέτει η Γερουσία αφενός διαχρονικό κύρος και αφετέρου έκφραση της βούλησης του λαού σε συνδυασμό με πολιτική εμπειρία και επαρκείς νομικές γνώσεις, τα μέλη της μπορούν να είναι τέως πρόεδροι της βουλής, πρόεδροι της δημοκρατίας, επικεφαλής ανώτατου δικαστηρίου.
4. Ως προς τη σχέση εκκλησίας και κράτου, τάσσομαι σαφώς υπέρ του διαχωρισμού τους. Πιο συγκεκριμένα αυτό περιλαμβάνει δύο κύρια σκέλη.
Α) Θρησκευτική παιδεία. Είναι απαραίτητη σε όλους τους Έλληνες πολίτες, στους πολίτες όλου του κόσμου, φρονώ. Οφείλει, ωστόσο, το μάθημα των θρησκευτικών να αντικατασταθεί από μάθημα θρησκειολογίας. Αυτό είναι υποχρεωτικό σε όλα τα παιδιά Ελλήνων πολιτών στα χρόνια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης (αλλιώς προάγομε το σχηματισμό μειονοτήτων με διαφορετική παιδεία), από θεολόγους οποιουδήποτε θρησκευτικού δόγματος ή θρησκείας, εφόσον έχουν πτυχίο αναγνωρισμένο από το κράτος.
Β) Οικονομική σχέση. Τα θρησκευτικά δόγματα και θρησκείες οφείλουν να διαθέτουν τους δικούς τους οικονομικούς πόρους προερχόμενους από τους πιστούς τους. Η ενίσχυσή τους από ξένους φορείς (π.χ. Βατικανό, Ισλάμ, Ισραήλ) πρέπει πιθανώς να απαγορευθεί πλήρως. Αλλιώς, η ορθοδοξία θα βρίσκεται σε μειονεκτική θέση, αφού το Φανάρι δεν διαθέτει πόρους, ενώ ασφαλώς δεν θα θέλαμε την εξάρτηση από την ομόδοξη Μόσχα. Εναλλακτικά, κάθε εισφορά από ξένο φορέα προς ένα δόγμα ή θρήσκευμα θα πρέπει να διανέμεται από κρατικό φορέα αναλογικά σε όλα τα δόγματα και θρησκείες.
Και τα δύο παραπάνω μέτρα (παιδεία, οικονομικό) αποσκοπούν αφενός στην ανάπτυξη θρησκευτικής συνείδησης σε όλους τους Ελληνόπαιδες, ανάλογα με το θρήσκευμα των γονιών τους, και αφετέρου στην άμβλυνση των αντιπαραθέσεων μεταξύ διαφορετικών δογμάτων και θρησκειών.
6. Η τοπική αυτοδιοίκηση αποτελεί ένα είδος «κάθετης» κατανομής του κράτους, που αντίστοιχή της υπήρχε στην αρχαιότητα. Είναι αναμφισβήτητα σωστή, αλλά ενέχει ένα κίνδυνο που είχε επισημανθεί από τους προγόνους μας, τον κίνδυνο αποσχιστικών τάσεων. Αν δηλαδή μια περιφέρεια θεωρεί ότι έχει οικονομική αυτονομία και ότι οι προσπάθειές της αναλώνονται από το κράτος στη στήριξη άλλων φυσικά πτωχότερων περιφερειών, μπορεί να αναπτύξει αποσχιστικές τάσεις. Οι πρόγονοί μας διαπίστωσαν ότι η κεντρική διοίκηση (εκκλησία του Δήμου και Βουλή, σημερινό δημοψήφισμα και Βουλή) δεν αρκούσαν για να αμβλύνουν τέτοιες τάσεις και είχαν καθιερώσει και μια «οριζόντια» διαίρεση του κράτους, που θα αντιστοιχούσε σήμερα στην συνδικαλιστική διαίρεση των πολιτών.
Με την παραπάνω έννοια, τα συνδικαλιστικά όργανα (άρθρο 29 στο δικό μου προ-προ-σχέδιο) οφείλουν να είναι α) πανελλήνια, β) να είναι ΝΠΔΔ (ή πάντως όπως είναι τα όργανα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης) και γ) δύο βαθμίδων. Η κατώτερη βαθμίδα οφείλει να είναι επαγγελματική (π.χ. σύλλογος ιατρών, αλιέων, κλπ). Η ανώτερη βαθμίδα οφείλει να περιλαμβάνει επαγγελματικές ομάδες με ομοειδή χαρακτήρα ανεξάρτητα από την οικονομική επιφάνειά τους. Π.χ. ένα όργανο Ναυτικών περιλαμβάνει στους κόλπους του τόσο πλοιοκτήτες όσο και μούτσους. Η διοίκηση των οργάνων αυτών οφείλει να ακολουθεί το γενικό σχήμα που προτείνεται: διοικητικά συμβούλια επιλεγόμενα με κλήρωση και επικεφαλής τους άτομο με κατάλληλες προδιαγραφές που εκλέγεται από τα μέλη τους.
7. Στο προ-προ-σχέδιό μου προτείνεται η δημιουργία «τιμητηρίων» (άρθρο 98). Με την καινοφανή εισαγωγή των τιμητηρίων επιχειρείται να δοθούν πρότυπα συμπεριφοράς όχι μόνον αρνητικής, με ποινή στους εκτρεπομένους από τον αποδεκτό τρόπο ζωής, αλλά και θετικής. Αναμένεται να βοηθήσει στη διαμόρφωση νοοτροπιών που δεν κατευθύνονται από τη βούληση τυπικών άρχών, αλλά από το κοινό αίσθημα και γι΄ αυτό υπόκεινται σε εθιμικό μάλλον παρά σε τυπικό δίκαιο.
ΕΙΔΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ
Άρθρο 1. Θεωρώ ότι είναι απαραίτητη μια παράγραφος που να ορίζει την Ελληνική επικράτεια, όπως «Η επικράτεια της Ελλάδας εμφαίνεται στο συνημμένο χάρτη. Η Ελλάδα δεν έχει βλέψεις σε γειτονικές χώρες»
Παρ 3. «Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το λαό και ασκούνται από το λαό, μέσω εκλογών, κλήρωσης, δημοψηφισμάτων …»
Άρθρο 4. Θεωρώ ότι προϋπόθεση για να έχει ένας Έλληνας πολίτης πλήρη πολιτικά δικαιώματα, οφείλει να έχει προηγουμένως υπηρετήσει υποχρεωτική θητεία στις ένοπλες δυνάμεις ή όπου αλλού κρίνεται από την πολιτεία απαραίτητο. Συζητήσιμο είναι αν επιτρέπεται να έχει πλήρη πολιτικά δικαιώματα κάποιος με διπλή ιθαγένεια.
Άρθρο 4/παρ 6. Το άρθρο αυτό δεν κάνει διάκριση μεταξύ Ελλήνων και Ελληνίδων. Θεωρώ ότι και τα δύο φύλα οφείλουν να εκτελούν κάποιου είδους υποχρεωτική θητεία, για να έχουν πλήρη πολιτικά δικαιώματα.
Άρθρο 5/παρ 3. Χρειάζεται σαφέστερο ορισμός του αγώνα υπέρ της ελευθερίας, καθώς η διάκρισή του από την τρομοκρατική δραστηριότητα δεν είναι πολύ σαφής.
Άρθρο 13/παρ 5. Ο όρκος πρέπει να απαγορευθεί τουλάχιστον στους Χριτιανούς, καθώς τον απαγορεύει ο ίδιος ο Χριστός (Μτθ, 5/14) Πρέπει να αντικατασταθεί από υπεύθυνη δήλωση σε όλα τα άρθρα που ακολουθούν
Άρθρο 18/παρ 5. Για λόγους ανεξιθρησκείας, πρέπει να προστατευθούν και περιουσίες άλλων δογμάτων και θρησκειών (συναγωγές, τζαμιά, καθολικοί ναοί κλπ)
Άρθρο 23. Βλέπε εκτενές σχόλιο στο τέλος.
Άρθρο 23/ παρ 4. Η απεργία απαγορεύεται και στους υπαλλήλους του Υπουργείου Εξωτερικών
Άρθρο 23/παρ 5. Μήπως πρέπει να ορισθούν και τα όρια της δυνατότητας για εργασία εκείνων των εργαζομένων που δεν επιθυμούν να απεργήσουν;
Άρθρο 25. Ο άνθρωπος δεν είναι απλώς κοινωνικό, αλλά επιπλέον πολιτικό ζώο (Αριστοτέλης). Μήπως ο όρος κοινωνία πρέπει να αντικατασταθεί από τη λέξη «πολιτεία»;
Άρθρο 27/παρ 2. Οι μεταβολές στα όρια της Επικράτειας απαιτούν ιδιαίτερη φροντίδα, καθώς μπορούν να αποτελούν αίτιο πολέμου, όπως από μια Γερουσία (βλ. προτεινόμενο από εμένα προ-προ-σχέδιο Συντάγματος) και δημοψήφισμα
Άρθρο 32. Πρέπει να ορισθεί η διάρκεια της πλήρους θητείας του Προέδρου
Άρθρο 44. Αν η Βουλή αποτελεί δείγμα της βούλησης του λαού και εκφράζει στατιστικά τη βούλησή του τότε, ένα σώμα ένα ποσοστό 50% στη Βουλή αντιστοιχεί στατιστικά σε μια διακύμανση 46%-54%. Επομένως, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πρέπει να έχει το δικαίωμα να προκηρύσσει δημοψήφισμα για ψηφισμένα (ή και καταψηφισμένα) νομοσχέδια με συγκεκριμένους όρους, (όπως η γνώμη μιας Γερουσίας) και εφόσον τα ποσοστά της ψήφου στη Βουλή δεν είναι 54%.
Άρθρο 51/παρ 3. Οι βουλευτές οφείλουν να κληρώνονται από το σύνολο του λαού όχι να εκλέγονται. Βλέπε εκτενές σχόλιο στο τέλος αυτού του κειμένου.
Άρθρο 51/παρ 6. Αν οι βουλευτές κληρώνονται δεν τίθεται ζήτημα υποχρεωτικής ψήφου
Άρθρο 53/παρ 3. Η ανανέωση της Βουλής κατά π.χ. το 1/3 ανά έτος απομακρύνει το ενδεχόμενο ανεξέλεγκτων πολιτικών κρίσεων. Αν η επιλογή των βουλευτών γίνεται με κλήρωση, όπως υποστηρίζω, αυτή γίνεται ανέξοδα.
Άρθρο 54. Η απλή αναλογική κατανέμει τους βουλευτές ανάλογα με τη δύναμη των κομμάτων. Η κλήρωση ανάλογα με τη βούληση των πολιτών.
Άρθρο 55. Ο βουλευτής δεν επιτρέπεται να έχει διπλή υπηκοότητα
Άρθρο 59. Βλέπε σχόλιο για το άρθρο 13
Άρθρο 65. Αν η Βουλή ανανεώνεται κατ΄ έτος κατά το 1/3, ο Πρόεδρος και Αντιπρόεδροι οφείλουν να εκλέγονται με κάθε ανανέωση της Βουλής.
Άρθρο 87/παρ 4. Για να είναι κάποιος υποψήφιος για προϊστάμενος εισαγγελίας πρέπει να έχει κάποια τυπικά προσόντα, όπως επαρκή τεκμηρίωση της γνώσης του Δικαίου (π.χ. πτυχίο νομικής)
Άρθρο 88/παρ 2. Οφείλει να επιτρέπεται εξαίρεση ενόρκων μετά την κλήρωσή τους στη βάση ποινικών, αστικών, ψυχιατρικών λόγων κλπ
Άρθρο 88/Παρ 9. «Οι δικαστές των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων προάγονται, μετά από κρίση, στο βαθμό του Συμβούλου της Επικρατείας, όπως νόμος ορίζει».
Άρθρο 90/παρ 2. Στα αντικειμενικά κριτήρια οφείλουν να περιληφθούν: α)η επιείκεια/αυστηρότητα του δικαστή ως ποσοστό των καταδικαστικών αποφάσεων και β) η ορθότητα των αποφάσεων, ως ποσοστό αφενός των αθωωτικών αποφάσεων που καταδικάστηκαν σε δευτεροβάθμια δίκη και αφετέρου των καταδικαστικών αποφάσεων που αθωώθηκαν δευτεροβάθμια.
Άρθρο 97. Τα κακουργήματα και τα πολιτικά εγκλήματα πρέπει να δικάζονται από αμιγή ορκωτά δικαστήρια (όπως στις ΗΠΑ)
Άρθρο 102. Η τοπική αυτοδιοίκηση είναι προτιμότερο να έχει δύο (Δήμος, Περιφέρεια), όχι τρεις (Δήμος, Νομός, Περιφέρεια) βαθμούς, που αυξάνουν τη γραφειοκρατία.
Άρθρο 102/παρ 5. Προτείνω οι μεν δήμαρχοι/αντιδήμαρχοι και περιφερειάρχες/αντιπεριφερειάρχες να εκλέγονται άμεσα από το λαό, τα αντίστοιχα όμως δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια να κληρώνονται από το λαό.
Άρθρο 102/παρ 7. Σωστό είναι να είναι αιρετοί οι επικεφαλής της Αστυνομίας και εισαγγελίας, αλλά με υποψηφίους που διαθέτουν ανάλογα προσόντα που να τεκνηριώνουν γνώση και εμπειρία πάνω στο αντικείμενο.
Άρθρο 108 Το κράτος πρέπει να μεριμνά όχι μόνο για τους δεσμούς των αποδήμων με τη μητέρα Πατρίδα, αλλά και για τους δεσμούς μεταξύ αποδήμων σε ποικίλα κράτη μεταξύ τους.
Άρθρο 117. Η αναγκαστική απαλλοτρίωση απαιτεί, προτείνω, οφείλει να γίνεται στη βάση νόμων που ψηφίζονται από μια Γερουσία (βλέπε προ-προ-σχέδιο Συντάγματος) μάλλον παρά από τη Βουλή.