Klirosi.org, 18 Απριλίου 2016
Η κλήρωση ξεκινησε, όπως πολλές άλλες κινήσεις, το καλοκαίρι του 2011 μεταξύ φίλων. Την ονομάσαμε «κλήρωση» με κάθε ειλικρίνεια: ο βασικός στόχος της ήταν να καταφέρει την σύνδεση πολιτείας και κοινωνίας χρησιμοποιώντας την μέθοδο της κλήρωσης. Με άλλα λόγια, στόχος της πολιτικής μας κίνησης ήταν να θεσμοθετηθούν ομάδες τυχαία επιλεγμένων πολιτών σε διάφορα επίπεδα του πολιτικού συστήματος, οι οποίες θα ελέχγουν και θα παίρνουν αποφάσεις, έτσι ώστε η λειτουργία της πολιτείας να είναι διαρκώς συνδεδεμένη με την «γενική βούληση» της κοινωνίας.
Αυτή ήταν η κεντρική ιδέα για να συνδέσουμε το πολιτικό σύστημα με την κοινωνία, και ξεκίνησε ωραία, δυναμικά. Στις αρχές του 2012 μαζευτήκαμε πολλοί, και μη έχοντες καμιά προηγούμενη εμπειρία από πολιτικά, είπαμε από την πρώτη μας συνάντηση: Θα κάνουμε κόμμα. Και δεν δώσαμε σημασία σε μια μεγάλη αντίφαση που δημιουργήθηκε με την απόφαση αυτή. Θα προσπαθούσαμε να συμμετέχουμε στην εκλογική διαδικασία, την ίδια στιγμή που εμείς οι ίδιοι στο καταστατικό μας γράφαμε:
«Η κλήρωση είναι η μόνη μέθοδος που εγγυάται ότι όλοι οι πολίτες έχουν ίσα πολιτικά δικαιώματα και ίδιες πιθανότητες να συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων.» και «Οι κληρωτοί αντιπρόσωποι δεν χρειάζεται να ξοδέψουν μια περιουσία για να λάβουν μέρος στις εκλογές και προβληθούν στους ψηφοφόρους.»
Την αντίφαση αυτή την βιώσαμε από την πρώτη στιγμή, ήδη από τις εκλογές του 2012, μην μπορώντας να βρούμε τρόπο να ανταποκριθούμε στις υπέρογκες οικονομικές απαιτήσεις μιας εκλογικής διαδικασίας.
Και όσο γρήγορα μαζευτήκαμε στις αρχές του ’12, τόσο γρήγορα αποδεκατιστήκαμε το ίδιο καλοκαίρι. Αλλά εκεί που τελείωσε η προσπάθεια συμμετοχής μας στις εκλογές, εκεί άρχισε μια πολύ ωραιότερη πορεία. Ανακαλύψαμε ότι υπάρχει ολόκληρο παγκόσμιο κίνημα με παρόμοιες προτάσεις. Βρέθηκε Ελληνική και ξένη βιβλιογραφία, πρωτοβουλίες, κείμενα και αναρτήσεις. Μιλήσαμε με επιστήμονες, ακτιβιστές, διανοούμενους, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Γνωρίσαμε πρωτοβουλίες σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου. Ήρθαμε σε επαφή με το πανεπιστήμιο του Stanford στις ΗΠΑ, με την πρωτοβουλία για ένα Σύνταγμα από τυχαίους πολίτες στη Γαλλία, με την πρωτοβουλία G1000 στο Βέλγιο, με την πρωτοβουλία για κληρωτά δημοτικά συμβούλια στην Αυστραλία.
Είδαμε σε αυτό το διάστημα την Ισλανδία να φτιάχνει ένα καινούριο Σύνταγμα ξεκινώντας από μία συνέλευση 1000 τυχαίων πολιτών. Την Ιρλανδία να ακολουθεί με μικτές συνελεύσεις πολιτικών και τυχαίων πολιτών. Ακούσαμε τον ηγέτη των Φιλελευθέρων στην Μεγάλη Βρετανία να προτείνει κι αυτός Σύνταγμα από τυχαίους πολίτες, και τον ηγέτη των Εργατικών να μιλά για «συνελεύσεις πολιτών» από τυχαίους πολίτες. Είδαμε στις ΗΠΑ νομοθετική πρωτοβουλία πολιτών για να εγκριθεί ένα πολιτειακό κοινοβούλιο από τυχαίους πολίτες. Ακούσαμε στην Ιταλία ότι τα δημοψηφίσματα με πρωτοβουλία πολιτών δεν αρκούν αν δεν υπάρχει διαρκής σύνδεση πολιτείας και κοινωνίας. Είδαμε και την περίπτωση της Βοσνίας, όπου η αρχική εξέγερση φυλλορόησε όταν δεν κατάφερε κι αυτή να διατηρήσει την συμμετοχή της κοινωνίας. Εκεί φάνηκαν οι περιορισμοί των ανοιχτών συνελεύσεων που απευθύνονταν ουσιαστικά μόνο σε όσους είχαν τον χρόνο και την ενέργεια να συμμετέχουν διαρκώς, σε αντίθεση με τις κληρωτές συνελεύσεις που θα μπορούσαν να διατηρήσουν τη συμμετοχή, χωρίς να χαθεί η σύνδεση με την κοινωνία.
Και περάσαμε στην δράση. Ξεκινήσαμε με δειλά βήματα, εφαρμόζοντας και δείχνοντας τα πλεονεκτήματά της σε ελεγχόμενα λίγο-πολύ περιβάλλοντα. Τα μεγαλύτερα όμως επιτεύγματα προήλθαν από συνεργασίες, και κυρίως μέσω άλλων ομάδων με δραστήρια και ανήσυχα μέλη. Με αυτές τις ομάδες βάλαμε ως στόχο την δημιουργία ενός Συντάγματος «από τα κάτω».
Το μεγαλύτερο επίτευγμα εδώ ήταν ότι αν και στις ομάδες αυτές συμμετείχαν άνθρωποι και πρωτοβουλίες με δικές τους προτάσεις για το Σύνταγμα, (όπως είχαμε κι εμείς), βάλαμε όλοι αυτές τις προτάσεις στην άκρη, και επικεντρωθήκαμε στην μεθοδολογία: Το ερώτημα ήταν, πώς θα μπορούσε πρακτικά να γίνει ένα Σύνταγμα από τον Λαό; Πώς θα μπορούσε να εμπλακεί σε αυτή τη διαδικασία όλη η ελληνική κοινωνία, ακόμα και εκείνο το κομμάτι της με το οποίο διαφωνούσαμε;
Μας πήρε πάνω από δύο χρόνια για να καταλήξουμε, και δεν ήταν εύκολο. Πολλές φορές κάναμε ένα βήμα μπρος και δύο βήματα πίσω. Αλλά τελικά τα καταφέραμε. Φτιάξαμε μια κοστολογημένη και χρονοθετημένη μεθοδολογία που εξασφάλιζε την συμμετοχή όλης της ελληνικής κοινωνίας. Και τα καταφέραμε γιατί ασχοληθήκαμε με το «πώς» θα εκφραστεί η κοινωνία κι όχι το «τι» θα πει η κοινωνία. Ασχοληθήκαμε με την μέθοδο κι όχι με το περιεχόμενο.
Βέβαια, όπως είπε ο Κορνήλιος Καστοριάδης, «Η μέθοδος δεν μπορεί να χωριστεί από το περιεχόμενο, ιδίως όταν πρόκειται για ιστορική και κοινωνική θεωρία». Αλλά η μέθοδος ήταν τελικά αυτή που μας έκανε να διακρίνουμε την ουσία της ιστορικής και κοινωνικής θεωρίας που μας ένωνε. Και η ουσία ήταν ότι όλοι εμπιστευόμαστε την κοινωνία ως μέσο νομιμοποίησης της όποιας αλλαγής. Οι πολίτες δεν είναι ούτε πρόβατα, ούτε διεφθαρμένοι, ούτε άχρηστοι, ούτε ραγιάδες. Είναι αυτοί που ζουν τις πολιτικές αποφάσεις, αυτοί που ουσιαστικά βιώνουν την πολιτική. Και ξέρουν τι τους αρέσει και τι όχι σε αυτό το πολιτικό σύστημα που ζουν. Έχουν βούληση. Εμείς ήμασταν εκεί απλά για να την αναδείξουμε. Υπάρχει μία λέξη για αυτήν την ιστορική και κοινωνική θεωρία: Δημοκρατία.
Καταλήξαμε λοιπόν σε μια πρωτότυπη μέθοδο, που εμπεριείχε όλες τις εμπειρίες μας από άλλα εγχειρήματα, εμπεριείχε και τις δικές μας προτάσεις. Εμπεριείχε σύγχρονες μεθόδους διαβούλευσης, ποσοτικές και ποιοτικές έρευνες, συνελεύσεις πολιτών και δημοψηφίσματα. Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας, υλοποιήθηκε ένα μέρος της πρώτης φάσης της μεθοδολογίας με μια σειρά από 7 «Συντακτικά Εργαστήρια», σε 4 πόλεις, με πάνω από 250 συμμετέχοντες συνολικά. Και φάνηκε ότι
- Σοβαρή διαβούλευση μπορεί να γίνει ακόμα και μεταξύ απλών πολιτών, ανεξάρτητα από την μόρφωσή τους, την προηγούμενη εμπειρία τους ή την ανάμειξή τους στα κοινά.
- Υπάρχουν εργαλεία και μέθοδοι διαβούλευσης που λειτουργούν ακόμα και όταν ο αριθμός των συμμετεχόντων είναι σημαντικά μεγάλος. Υπάρχουν εργαλεία διαβούλευσης που επιτρέπουν στη συνέλευση να ερευνήσει ένα θέμα εις βάθος, και να διαμορφώσει πολιτική. Και το κυριότερο: Με τις μεθόδους διαβούλευσης αυτοί που συνήθως ακούν, μπορούν να μιλήσουν, και αυτοί που έχουν συνηθίσει να μιλάνε, ακούν.
- Η κοινωνία γνωρίζει. Και είναι πολύ πιο ριζοσπαστική από το πολιτικό σύστημα. Οι πολίτες έχουν ήδη όραμα για την πολιτεία στην οποία θέλουν να ζουν, και πρακτικές προτάσεις για το πως θα μπορούσαν να την υλοποίησουν. Δεν χρειάζεται λοιπόν να φαντασιωνώμαστε ότι είμαστε οι «πρωτοπόροι», ή οι «καθοδηγητές» που θα «αφυπνήσουμε» την κοινωνία. Μπορούμε όμως να προσπαθούμε να γίνουμε καταλύτες για να μπορέσει αυτός ο κοινωνικός λόγος να εκφραστεί άμεσα.
Με δυο λόγια, με τις πιο πάνω δράσεις αναιρέσαμε στην πράξη κάθε δικαιολογία που αντιτίθεται στην συμμετοχή της κοινωνίας στην κεντρική πολιτική σκηνή.
Και μετά απ’ όλη αυτή την σημαντική δουλειά, εξαντληθήκαμε. Φτάσαμε στο τέλος της κλήρωσης. Υπάρχουν πολλοί λόγοι, φανταζόμαστε κοινοί για όσους έχουν ασχοληθεί με κινήματα και κοινά. Ανάγκη βιοπορισμού, να μοιράζεις τον χρόνο σου μεταξύ δουλειάς, οικογένειας και κινήματος, οργανωτικά κενά, αίσθημα ματαίωσης όταν δεν βλέπεις ανταπόκριση και πρόοδο, διαφωνίες, προσωπικά θέματα.
Υπήρξε όμως και μια άλλη εγγενής αντίφαση στην κλήρωση. Στο εσωτερικό της δεν την εφαρμόσαμε ποτέ. Δεν καταφέραμε να βρούμε μια ισορροπία ανάμεσα σε αυτούς που είχαν περισσότερο χρόνο και ενέργεια, σε αυτούς που επικοινωνούσαν μόνο διαδικτυακά, αυτούς που ήταν μακριά από την Αθήνα, και σ’ αυτούς που είχαν λίγο μόνο χρόνο να διαθέσουν για την κλήρωση. Έτσι, λειτουργούσαμε κι εμείς με αναθέσεις.
Η ιστοσελίδα αυτή θα εξακολουθήσει να υπάρχει, λειτουργώντας τουλάχιστον ως αναφορά στην προσπάθεια που έγινε. Ελπίζουμε η μικρή μας ιστορία και οι δράσεις μας να λειτουργήσουν εποικοδομητικά για άλλες προσπάθειες στο μέλλον.
Ευχαριστούμε όλους όσους κατά καιρούς μας υποστήριξαν και συμπορεύτηκαν στο αίτημα για συμμετοχή στην λήψη των αποφάσεων, στην κατεύθυνση της οικοδόμησης μιας σύγχρονης δημοκρατίας. Ελπίζουμε να ξαναβρεθούμε στο μέλλον, ως πολίτες μεταξύ πολιτών, για την δημιουργία μιας κοινωνίας δικαιοσύνης, ισονομίας, αλληλεγγύης, ελευθερίας και ανθρωπισμού.
Klirosi.org, 18 Απριλίου 2016
Πηγή: http://www.klirosi.org/?page_id=327
Η παρούσα ανάρτηση αποσκοπεί στην ενημέρωση των επισκεπτών του NeoSyntagma.net και δεν συνεπάγεται τη συμφωνία της Πρωτοβουλίας με το περιεχόμενό της (απόψεις που υποστηρίζονται, πράξεις που προβάλλονται κλπ).