Βασίλης Ξυδιάς
Εκπαιδευτικός-θεολόγος
Δημοσιεύθηκε στο Antifono.gr, 27 Ιουνίου 2011
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι υιοθετούν την ιδέα της αλλαγής του Πολιτεύματος με μετάβαση από την Προεδρευόμενη στην Προεδρική Δημοκρατία. Φαίνεται πως το πράγμα ξεκίνησε μόλις άρχισε να γίνεται πλέον κατάδηλη η κρίση αντιπροσώπευσης του πολιτικού συστήματος.
Έτσι στις 22/4/2007 η εφημερίδα Το Βήμα δημοσίευσε δημοσκοπική έρευνα της Κάπα Research όπου μαζί με την έντονη αποδοκιμασία των κομμάτων οι ερωτώμενοι πολίτες εμφανίζονται να δηλώνουν πως προτιμούν την Προεδρική Δημοκρατία με 46,9% έναντι 39,9% της Προεδρευομένης και 11,6% της Βασιλευομένης. [Η δημοσκόπηση αυτή περιλαμβάνεται και στο ελληνικό λήμμα της wikipedia για την Προεδρική Δημοκρατία, και μπορεί κανείς να δει τη σχετική συζήτηση που προκάλεσε μεταξύ των συντακτών του λήμματος.]
Δύο χρόνια μετά, λίγους μήνες πριν τις εκλογές του 2009, ως απάντηση στην ογκούμενη εκλογική αποχή ο Ευ. Βενιζέλος κάνει λόγο για την ανάγκη μιας «μετα-αντιπροσωπευτικής» δημοκρατίας και «ριζικής ανανέωσης» του κοινοβουλευτικού συστήματος, προσθέτοντας πως «το προεδρικό σύστημα διακυβέρνησης φαίνεται από την άποψη αυτή περισσότερο διαφανές, ειλικρινές και λειτουργικό» (συνέντευξη στον Τάσο Παππά, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 14/9/2009). Όπως όμως θα σχολιάσει αργότερα ο καθηγητής Θανάσης Διαμαντόπουλος στο βιβλίο του Προεδρικό Σύστημα στην Ελλάδα, ο Ευ. Βενιζέλος στη «συνέχεια “ενταφίασε”, δια της σιγής και της μη επανόδου, την πρότασή του», πιθανώς «λόγω αντίδρασης του πολιτικού μικροκόσμου» (σελ. 27). [Βλ. και επόμενο σχετικό δημοσίευμα της Ελευθεροτυπίας, και ειδικό post της ιστοσελίδας «Αξιολόγηση Βουλευτών» με εκτεταμένα σχόλια πάνω στην πρόταση αυτή του Ευ. Βενιζέλου.]
Το 2010 εμφανίζεται ειδική ιστοσελίδα με τίτλο «Προεδρική Δημοκρατία», όπου μεταξύ άλλων βρίσκουμε αναρτημένο το άρθρο «Σε τι διαφέρει η Προεδρευομένη από την Προεδρική Δημοκρατία;» (5/8/2010) και «Προσχέδιο συντάγματος Προεδρικής Δημοκρατίας» (7/6/2011), καθώς και σχόλιο της ιστοσελίδας επί προαναφερθείσης προτάσεως του Ευ. Βενιζέλου. Δημιουργός της ιστοσελίδας είναι ο νομικός και οικονομολόγος Πέτρος Χασάπης, ο οποίος ήδη από το 1994 είχε εκδώσει το βιβλίο Το τέλος των πρωθυπουργών, εκδ. Γκοβόστη, 1994, με πρόλογο του Αντώνη Σαμαρά (βλ. το βιβλίο σε ηλεκτρονική μορφή εδώ???).
Την ιδέα της Προεδρικής Δημοκρατίας επαναφέρει εντός του 2011 ο Πρόεδρος του Ελληνοβρετανικού Επιμελητηρίου, Χάρης Οικονομόπουλος, σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε με δική του πρωτοβουλία στο Αμφιθέατρο της Τράπεζας της Ελλάδος (9/3/2011, βλ. εισήγηση). Εισηγητής στην εκδήλωση ήταν και ο Χρ. Γιανναράς (βλ. video στο Αντίφωνο, ενώ περισσότερα για την εκδήλωση και τους λοιπούς συμμετέχοντες βλ. εδώ). Στον απόηχο της εκδήλωσης αυτής ο καθηγητής του Παντείου Θανάσης Διαμαντόπουλος, σε συνέντευξή του στο tvxs (30/3/2011) μιλά για το ενδεχόμενο υιοθέτησης του Προεδρικού συστήματος και προαναγγέλλει την έκδοση ειδικού βιβλίου του για το θέμα αυτό.
Ακολουθεί η παρέμβαση του Μελέτη Μελετόπουλου που τον Απρίλιο 2011 προτείνει τη μετάβαση σε Προεδρική Δημοκρατία σε εισήγησή του στην αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου Αθηνών (βλ. video που προβλήθηκε στις 22/4/2011 στο Kontra Channel).
Τον Μάιο του 2011 κυκλοφορεί το προαναφερθέν βιβλίο του Θανάση Διαμαντόπουλου, Προεδρικό Σύστημα στην Ελλάδα: Στοχασμοί για μία εναλλακτική θεσμική αρχιτεκτονική, εκδ. Παπαζήση. Και με την ευκαιρία αυτή το Πάντειο Πανεπιστήμιο και το Ελληνοβρετανικό Εμπορικό Επιμελητήριο οργανώνουν στις 19/5/2011 στην Παλιά Βουλή μεγάλη συζήτηση με αυτό ακριβώς το θέμα. Στη συζήτηση πήραν μέρος πολλές προσωπικότητες του πολιτικού κόσμου, μεταξύ των οποίων και ο επίτιμος πρόεδρος της ΝΔ, Κ. Μητσοτάκης (βλ. παρουσίαση της εκδήλωσης και video με τις ομιλίες). Ας σημειωθεί ιδιαίτερα η ομιλία εκεί του Προέδρου του Ελληνοβρετανικού Επιμελητηρίου Χάρη Οικονομόπουλου (βλ. video). Διότι όπως εξηγεί ο συγγραφέας του παρουσιαζόμενου βιβλίου, ο Χ. Οικονομόπουλος ήταν αυτός που «υπό μία έννοια, έδωσε την ώθηση για τη συγγραφή του» (σελ. 14) ως οργανωτής και εισηγητής της προηγούμενης εκδήλωσης της 9ης Μαρτίου στην Τράπεζα Ελλάδος.
Στις αμέσως επόμενες ημέρες, κι ενώ η αναπάντεχη εμφάνιση των Αγανακτισμένων του Συντάγματος έχει δημιουργήσει ένα νέο πολιτικό σκηνικό, νέες φωνές έρχονται να προστεθούν υπέρ της Προεδρικής Δημοκρατίας. Μία είναι του κόμματος των Δημοκρατικών, που σε Ανακοίνωση – πρόσκληση προς τους αγανακτισμένους πολίτες??? (3/6/2011) ζητά Συντακτική Εθνοσυνέλευση με πρώτο αίτημα την εγκαθίδρυση Προεδρικής Δημοκρατίας. (Πρόκειται για μετεξέλιξη της αρχικής, πιο μετριοπαθούς, θέσης των Δημοκρατικών για άμεση εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από τον λαό, βλ. προτάσεις??? Ιούλιος 2009). Λίγες ημέρες μετά δημοσιεύεται συνέντευξη του Μάκη Βορίδη στην εφημερίδα Δημοκρατία (7 Ιουνίου 2011), όπου ο βουλευτής του ΛΑΟΣ εισηγείται μια δική του εκδοχή Προεδρικής Δημοκρατίας με σύγκλιση «επαναστατικής» Συντακτικής Συνέλευσης (βλ. τη συνέντευξη του Μ. Βορίδη στην ιστοσελίδα της εφημερίδας είτε στην προσωπική ιστοσελίδα??? του). Αξιοσημείωτη είναι και η περίπτωση του δημοσιογράφου Νίκου Χατζηνικολάου, που στη ραδιοφωνική συνομιλία του με τον βουλευτή της ΝΔ Μανώλη Κεφαλογιάννη στον Real FM (14/6/2011) κι ενώ ο προσκεκλημένος βουλευτής αναφέρθηκε στη δυνατότητα απευθείας εκλογής Προέδρου Δημοκρατίας από τον λαό (σύμφωνα και με παλαιότερες προτάσεις του), ο δημοσιογράφος υποστήριξε αντ’ αυτού την πλήρη μετάβαση στην Προεδρική Δημοκρατία. Τέλος, την ίδια μέρα που αναρτήθηκε στο Αντίφωνο το δικό μου κείμενο «Συνταγματική επανίδρυση της Ελληνικής Δημοκρατίας», η Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία (26/6/2011, σελ. 44) δημοσιεύει το άρθρο «Διέξοδος στην κρίση του κοινοβουλευτισμού» του Παναγιώτη Κουρουμπλή, βουλευτή του ΠΑΣΟΚ, που εστιάζει στην πρόταση για Προεδρική Δημοκρατία. Ακολουθεί στο Αντίφωνο το άρθρο του νομικού, μέλους του κόμματος των Δημοκρατικών, Χρήστου Λυντέρη, «Η ανάγκη για συνταγματική – πολιτειακή αλλαγή» (7/7/2011). Τον ίδιο μήνα εκδόθηκε το βιβλίο του Αθανασίου Θεοδωράκη, Το επόμενο βήμα της πολιτικής. Η Προεδρική Δημοκρατία, εκδ. Σιδέρης, Ιούλιος 2011. Ο συγγραφέας, πολιτικός επιστήμων, Γενικός Διευθυντής της Υπηρεσίας Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας του Υπουργείου Εξωτερικών και πρώην ανώτερο στέλεχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, βλέπει την Προεδρική Δημοκρατία ως απάντηση στην κρίση. Υπήρχε το σχετικό κεφάλαιο??? του βιβλίου στο διαδίκτυο, αλλά πλέον έχει διαγραφεί. Μια ιδέα μπορεί κανείς να πάρει από το άρθρο του «Η αναγκαιότητα της Προεδρικής Δημοκρατίας» (Το Βήμα 5/10/2011), το οποίο αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του ΒΗΜΑΤΟΣ με τον τίτλο «Προεδρική Δημοκρατία».
Σε όλα αυτά θα πρέπει βέβαια να προστεθεί και η εκδήλωση με θέμα «Η ανάγκη ριζικής συνταγματικής μεταρρύθμισης» που διοργάνωσε το Αντίφωνο στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών στις 18 Οκτωβρίου 2011 με ομιλητές τον Χάρη Οικονομόπουλο, τον Χρήστο Λυντέρη και τον υπογράφοντα, Βασίλη Ξυδιά.
Υπάρχουν ασφαλώς και αντίθετες απόψεις. Βλ. π.χ. το κείμενο «Προεδρική Δημοκρατία; Όχι ευχαριστώ» (ΘΑΛΑΜΟΦΥΛΑΚΑΣ, 21/5/2011), και τη συζήτηση στο φόρουμ «Προεδρική vs Προεδρευομένη Δημοκρατία» της ιστοσελίδας adslgr.com. Βλ. και την αρνητική βιβλιοκριτική του Βαρλαάμ Μουχαμπέτη, στο βιβλίο του Θαν. Διαμαντόπουλου.
Αυτά για την ώρα. Ελπίζω να μην έχει διαφύγει κάτι σημαντικό. Πάντως, σε κάθε περίπτωση, γίνεται από τα παραπάνω φανερό πως η συζήτηση έχει ήδη ανοίξει για τα καλά. Πράγμα που δείχνει και τη λανθάνουσα ωριμότητα του ζητήματος, αλλά και την ανάγκη για ουσιαστικές διασαφήσεις περί του πώς κανείς αντιλαμβάνεται την έννοια της Προεδρικής Δημοκρατίας, καθώς και των θεσμών και των λειτουργιών που θα την περιβάλλουν. Διότι δεν αποκλείεται να είναι οι διασαφήσεις αυτές που θα κρίνουν τον πραγματικό χαρακτήρα των θεσμικών μεταρρυθμίσεων που επίκεινται – είτε για την ανατροπή του πολιτικού συστήματος, είτε για τη μετάλλαξή του, ή ακόμα και για έναν κρίσιμο συμβιβασμό. Η έκβαση θα εξαρτηθεί από πολλά, κι ένα απ’ αυτά είναι το πόσο καλά προετοιμασμένοι θα είναι οι παίκτες για το παιχνίδι που θα κληθούν να παίξουν.
Για τις δικές μου απόψεις σχετικά με το θέμα βλ. «Συνταγματική επανίδρυση της Ελληνικής Δημοκρατίας».
Antifono.gr, 27 Ιουνίου 2011
Σημ. Επειδή από τότε που συγκεντρώθηκαν τα παραπάνω στοιχεία έχει περάσει αρκετός καιρός χρειάστηκε να γίνοντα κατά καιρούς ορισμένες μικροαλλαγές. Το κύριο πρόβλημα είναι ότι ορισμένα από τα links έχουν αλλάξει ή έχουν χαθεί εντελώς. Όσες συνδέσεις δεν έχουν εντοπιστεί σημειώνονται στο τέλος της σχετικής λέξης ή φράσης με τρία ερωτηματικά???.
Η παρούσα ανάρτηση αποσκοπεί στην ενημέρωση των επισκεπτών του NeoSyntagma.net και δεν συνεπάγεται τη συμφωνία της Πρωτοβουλίας με το περιεχόμενό της (απόψεις που υποστηρίζονται, πράξεις που προβάλλονται κλπ).