Ισχυρός Πρόεδρος Δημοκρατίας και Δημοψηφίσματα προς ώρας, και κάποτε, ίσως, ένα Νέο Σύνταγμα
Βασίλης Ξυδιάς
Εκπαιδευτικός-θεολόγος, μέλος της Πρωτοβουλίας για Ριζική Συνταγματική Αλλαγή
NeoSyntagma.net, 21 Ιουνίου 2016
Σε Δελτίο Τύπου που εξέδωσαν σήμερα οι ΑΝ.ΕΛ. μιλούν για την ανάγκη «πραγματικού εκδημοκρατισμού της χώρας», στην οποία μπορεί να συμβάλει ένα «Νέο Σύνταγμα, το οποίο θα αποτελέσει την αρχή της Τέταρτης Ελληνικής Δημοκρατίας και θα γίνει ο καταλύτης για έναν ελπιδοφόρο κοινωνικό μετασχηματισμό». Φαίνεται όμως πως οι ΑΝ.ΕΛ. δεν βλέπουν να τίθεται άμεσα ζήτημα ριζικής αλλαγής συντάγματος, καταλήγουν έτσι σε διάφορες πιο μετριοπαθείς προτάσεις, αναθεωρητικού χαρακτήρα.
Θα πρέπει κανείς να παρατηρήσει πως έτσι κι αλλιώς η πρόταση των ΑΝ.ΕΛ. για ένα Νέο Σύνταγμα είναι αρκετά γενική. Υποστηρίζουν φερ’ ειπείν πως στο πλαίσιο αυτής της ριζικής αλλαγής ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα έπρεπε να «εκλέγεται απευθείας από τον λαό», δεν διευκρινίζουν όμως αν με αυτό εννοούν τη μετάβαση σε Προεδρική Δημοκρατία ή αν μιλούν απλώς για επιμέρους αλλαγές στο ισχύον πολιτειακό πλαίσιο της Προεδρευομένης Δημοκρατίας.
Τελικά το πρόβλημα ξεπερνιέται εστιάζοντας στην αναθεώρηση και αφήνοντας τα υπόλοιπα για αργότερα. Με τη λογική αυτή οι ΑΝ.ΕΛ. εισηγούνται 18 προτάσεις αναθεώρησης του υφιστάμενου Συντάγματος, άλλες εκ των οποίων είναι αρκετά σαφείς, ενώ κάποιες είναι εξίσου ασαφείς όσο και η γενικότερη προσέγγισή τους.
Βασικές προτάσεις
Αρκετά σαφής είναι, για παράδειγμα, η πρόταση για επιστροφή στις «αυξημένες ρυθμιστικές εξουσίες» του ΠτΔ, «όπως αυτές ίσχυαν πριν την Αναθεώρηση του 1986», αν και στον αντίποδα αυτού προτείνεται η εισαγωγή ορισμένων διαδικαστικών περιορισμών στην έκδοση Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου. Ας σημειωθεί ότι στον βαθμό που δεν πρόκειται για Νέο Σύνταγμα, αλλά για αναθεώρηση του υφιστάμενου, οι ΑΝ.ΕΛ. δεν κάνουν λόγο για άμεση εκλογή του ΠτΔ από τον λαό.
Προτείνεται η καθιέρωση «ανωτάτου ορίου για τη συνολική θητεία όλων των αιρετών αξιωμάτων», ιδίως ο περιορισμός της θητείας των βουλευτών σε δύο το πολύ τετραετίες, καθώς και η κατάργηση των ειδικών ασυλιών που προβλέπονται από το άρθρο 86 περί ευθύνης υπουργών και από τον Νόμο 3126/2003.
Επίσης προτείνεται η ενίσχυση του θεσμού των δημοψηφισμάτων ώστε «οι αποφάσεις μείζονος σημασίας» να λαμβάνονται «από τους ίδιους τους πολίτες άμεσα και όχι με την ισχύ της αντιπροσωπευτικότητας». Ιδιαίτερο δε ενδιαφέρον έχει η πρόταση των ΑΝ.ΕΛ. για θέσπιση δημοψηφίσματος με λαϊκή πρωτοβουλία, εφ’ όσον το ζητά «τουλάχιστον το 5% των εχόντων δικαίωμα ψήφου Ελλήνων πολιτών». Σημειώνεται μάλιστα το εξής: «Μολονότι για την ολόπλευρη και πλήρη καθιέρωση του θεσμού του δημοψηφίσματος απαιτείται συντακτική συνέλευση και όχι απλώς αναθεωρητική, στο πλαίσιο αναθεωρήσεως του συντάγματος είναι δυνατή η διεύρυνση του θεσμού».
Αναφερόμενοι πάντα στην αναθεώρηση, οι ΑΝ.ΕΛ. ζητούν τη «διασφάλιση της λειτουργικής ανεξαρτησίας των δικαστικών λειτουργών», ειδικότερα δε οι προαγωγές να γίνονται «από τις Ολομέλειες των Ανωτάτων Δικαστηρίων με μυστική ψηφοφορία μεταξύ των μελών τους». Θέτουν επίσης διάφορα άλλα ζητήματα που αφορούν το καθεστώς των δικαστικών. Ας σημειωθεί, πάντως, ότι εκτός από μια γενική πρόταση για ενίσχυση του ρόλου του Ελεγκτικού Συνεδρίου δεν γίνεται λόγος για σύσταση Συνταγματικού ή άλλου είδους ανώτερου Ειδικού Δικαστηρίου.
Τέλος, εκτεταμένη αναφορά γίνεται στην ανάγκη για «τροποποίηση των άρθρων 27 και 28 παρ. 3 τα οποία αναφέρονται στην μεταβολή των ορίων της Επικράτειας και σε περιορισμούς ως προς την άσκηση της Εθνικής κυριαρχίας».
Ασάφειες
Υπάρχουν εντούτοις και ορισμένες ασάφειες στο δελτίο τύπου των ΑΝ.ΕΛ., όπως, για παράδειγμα, στις προτάσεις για «σταθερό εκλογικό σύστημα» και «σταθερό φορολογικό σύστημα», καθώς και στις προτάσεις για αναθεώρηση «της οργάνωσης και λειτουργίας των Ανεξάρτητων Αρχών», «του άρθρου 16, για την ίδρυση και λειτουργία μη κρατικών Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων» και «του άρθρου 24 για την προστασία του περιβάλλοντος». Για κανένα απ’ αυτά τα ζητήματα δεν δίνονται κάποιες γενικές έστω διευκρινίσεις σε ό,τι αφορά την κατεύθυνση της επιζητούμενης αναθεώρησης.
Επίσης δεν γίνεται καμία αναφορά στη συντακτική ή αναθεωρητική διαδικασία, ούτε στη δυνατότητα συμμετοχής των πολιτών με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ούτε, πολύ περισσότερο, στο ενδεχόμενο διεξαγωγής συνταγματικού δημοψηφίσματος.
NeoSyntagma.net, 21 Ιουνίου 2016
Η παρούσα ανάρτηση αποσκοπεί στην ενημέρωση των φίλων της Πρωτοβουλίας. Δεν συνεπάγεται τη συμφωνία με τις απόψεις που δημοσιεύονται.